TAVAN TAVAN TAVAN..

Yukarıdaki başlığı okuduğunuzdaki şaşkınlığınız görür gibiyim. Evet Tavan.!

Tavan da nereden çıktı diye düşünüyorsunuzdur eminim. Ha bu arada evimizin tavanından  değil, borsadaki tavandan bahsediyorum. Kafa karışıklığı olmasın sakın. Tavan; borsada herhangi bir hissenin gün içerisinde yaptığı en yüksek değeri ifade ediyor.

Henüz pandemi sürecine girdiğimiz 10 Mart'da 1,90 olan bir hisse, hiç ama hiç ara vermeden 13 Mayıs 'a 47,80 olarak üst üste her gün ama her gün tavan yaparak girdi. Yani 2,5 ay gibi kısa bir sürede birileri trilyoner oldu. Yani daha açık bir şekilde ifade edecek olursak ; 1.90 tl den 100 bin tl lik bir hisse satın almış olsaydınız eğer  52.631 adet hisseniz  olacaktı.2,5 ay sonra paranız tamı tamamına net  2.515,761,00 TL , yani başka bir deyişle paranız 25 kat artmış olacaktı. Ki oldu. Yani bu bir gerçek, hem de bizim borsamızda yaşandı, hem de gözümüzün önünde, hem de geçtiğimiz 2,5 ay gibi kısa bir sürede, film seyreder gibi seyrettik artışları. Bugün düşer yarın düşer beklentisiyle bahse konu hissenin geldiği nokta sanıyorum ciddi bir rekor kırdı. Ha bu arada hangi hisse diye sormayın, siz de internetten borsa sayfasına girdiğinizde son 6 aylık serüvenine bakarsanız hisselerin hangisinden bahsettiğimi kendi gözlerinizle görebilirsiniz.

Bazı kulağı delikler ülkemizde pandemi sürecinde bile öylesine  bir vurgun vuruyor ki, akıl tutulması yaşamamak içten bile değil. Bunun tam tersine bazı kağıtlar ise % 50 ye yakın zarar ettiler 3 aylık bir dönemde, ama gün itibariyle baktığımızda çoğu bu zararlarını borsa endeksine göre geri  telafi ettiler. Endeks gün itibariyle 116.000 civarında seyrediyor, dolar bazlı bakacak olursak borsamızın hala diğer ülkelere göre çok çok ucuz olduğu söyleniyor. Risk iştahına göre geri çekilmeler ve tavanlar bu aralar çok revaçta.

Ortaçağda bir salgın olduğunda insanlar gözlerini cennete çevirir ve Tanrı'ya yakararak günahlarının bağışlanmasını isterdi. Bugün yeni bir salgın haberi alanlar, telefonlarına uzanıp borsacılarını arıyor. Bir salgın bile yeni bir iş fırsatı yaratabiliyor. (Homo Deus/Yuval Noah Harari).

Yukarıda örneğini verdiğim ve henüz yaşadığımız bir örnekle nasıl da örtüşüyor değil mi, Yuval Noah Harari'nin bu tesbiti? Bazen keşke kitabın bu bölümünü daha önce okusaydım diye geçirmiyor da değilim içimden. Ancak geçmiş olsun diyelim. Tabi biz işin kısa yoldan köşeyi dönme kısmında yer almadığımız için bu gibi borsa manevraları yakınımızdan bile geçmiyor.

Yeterince yeni girişim başarılı olursa insanların geleceğe duyduğu güven artar, krediler yükselir, faizler düşer, girişimciler piyasa verilerine daha çok güvenmeye başlar, ekonomi büyümeye başlar ve beraberinde bilimsel gelişme de büyür. 

Gayet anlaşılabilir bir yaklaşım değil mi.?

Değil.!

En azından bizim için değil. Çünkü bizim gibi ülkelerin ekonomik yapısında borsa ve döviz kuru jet hızıyla hareket ederken, bilimsel büyüme kaplumbağa hızında bile ilerlemez. Bu kuralı ben koymadım, bilime karşı olanlar koydu elbette. Bütün hayatı  yeşil dolarlardan ibaret olan sistemin karar vericileri bizim adımıza koydu oyunun kurallarını ve hala yeni kurallar koymaya da devam ediyorlar. Bir de üstüne ne diyorlar; "Artık hiç bir şey eskisi gibi olmayacak!."Biz ne  yapıyoruz bu durum karşısında peki.? Yeni  kurallara son hızla uyum sağlamak adına ve bizlere ölümü gösterip sıtmaya razı edenlere: Tanrım ömrümüzden alıp onlara ver duasıyla ,yaşayan bir ölü misali yarın başımıza gelecekler hakkında endişe duyarak ve ne olacak bu ülkenin hali sloganıyla günümüzü dedikodularla ve beklentilerle geçirmekten başka.?

Singapur gelişmiş bir şehir devletine yakışır bir şekilde ne yapmış bakın. Bakanlık maaşlarını gayri safi yurtiçi hasılaya sabitlemiş. Böylece sanki tüm işleri ekonominin büyümesini ve maaşlarının artmasını beklemekten ibaretmiş gibi Singapur ekonomisi büyüdükçe bakanların da maaşları artmış oluyor.

Büyümeye duyulan bu takıntı, modern dünyada  yaşadığımız için bize oldukça sıradan ve anlaşılır geliyor değil mi?

Bugün bütün farklı dinlere mensup ve her birinin hedefleri  birbirinden farklı olan  ülkelerin yöneticileri varlıklarını ekonomik büyümeye borçlular ve bu yolda her şeyi mübah görüyorlar.

Bütün söylemlerindeki ilk vurguladıkları şeye bakın; ekonomik veriler ve büyüme oranlarıdır.

Ekonomik büyümenin artık pek çok etik sorunumuz çözebileceği göz önüne alındığında,büyümeye duyulan inancı bir din olarak olarak görmek belki de yanlış olmaz..(Homo Deus/Yuval Noah Harari)

Bu görüşe ister katılın ister katılmayın,yaşadığımız gerçek bu.Artık bütün hayatımızı bir din gibi ele  almış olan ekonomik verilerle yatıp kalkıyoruz. Öyle ki yatak odamıza dahi girmiş durumda. Bu gün borsadan veya dövizden kazandıysak mutlu giriyoruz yatağımıza, değilse öfkeli. Öfkeli halimizi de anlatmaya gerek yok sanırım.

Serbest piyasa kapitalizminin bu soruna da bir cevabı var elbette.

Yapılması gereken yapılır !

Peki, ekonomik büyüme sonsuza kadar sürer mi? yoksa eninde sonunda bir yerde patlak verip kaynakları tüketip yok olmayacak mı? Krtik soru bu! Bu durumda büyümenin sürdürülebilirliğinin yegane yolu bitip tükenmek bilmeyen yeni kaynaklar bulmaktır ki kapitalist ülkelerin büyük bir bölümü sömürü sistemiyle yeni topraklar gasp edip yoluna devam edegelmişlerdir. Ama sonuçta ortadoğuda sömürülerek tükenen enerji kaynakları gibi, günün birinde her şey tükenecek. Belki de uzay araştırmalarının yegane sebebi budur .

Sonuçta öyle ya da böyle insanoğlu hayatta kalabilmenin bir yolunu elbette bulacaktır. Ancak bu yolda her şey mübah mıdır.? Etik midir.? İnsani midir.? soruları pek az akla geliyor. Günümüzün popüler deyimi "insan odaklı" yaklaşımdan ziyade uygulamalar bize daha çok "Sonuç odaklı" programların gerçekliğini gösteriyor.

Bu yazıyı henüz yazıyorken, ekonomi bakanının ekonomik büyüme ile ilgili bir demecine ilişti kulağım. 2.Çeyrekte, Haziran ayına dair öncü rakamları ekonomik iyileşmeye dair olumlu sinyaller veriyor dedi kendileri. Sıcağı sıcağına paylaşayım dedim.

Kalın sağlıcakla..